Chciałbym, aby ten wpis pokazał kim mógł być prof. Rober Howard Lord i na ile był autentyczny. Nie wiele jest materiału, który mógłyby to wyjawić, dlatego oprę się na tym co jest. Ale przedtem jeszcze napisze dla jasności czego nie ma, nie ma pamiętników, ani wspomnień, są natomiast listy z USA, które zdobył Jerzy Łojek do napisania przedmowy do tłumaczenia Andrzeja Jaraczewskiego The Second Partition of Poland w 1973 roku. Pan Jerzy na tyle na ile to możliwe nakreślił biografie R. H. Lorda w tej przedmowie i w zasadzie wszystkie informacje, które dzisiaj znajdują się w wikipedii są właśnie wyjęte z tej przedmowy Pana Jerzego, dlatego to co tam jest pominę, a dodam to co uważam za istotne i przejdę do spraw związanych z konferencją w Wersalu.
Robert Howard Lord pochodził z rodziny protestanckiej, która osiedliła się w Nowej Anglii podobno już w XVII wieku na terenie późniejszego stanu Connecticut. Jego ojciec Frank był lekarzem więc możena przypuszczać, że to on zapewnił spokojny przebieg studiów młodego Roberta na uczelni Harvard. Promotorem jego pracy był Archibald Cary Coolidge (dyplomata i badacz historii Europy środkowo-wschodniej) i to on zapewne wpłynął na wybór kierunków badań przyszłego profesora.
To tyle i zanim przejdę jednym skokiem do Wersalu nadmienię kilka spraw, których nie można pominąć, bo są w mojej ocenie warte odnotowania. Książka The Second Partition of Poland ukazuje się w 1915 roku, natomiast pierwsza wzmianka w prasie polskojęzycznej pojawią się 18 marca 1916 roku w Kwartalniku Historycznym i na tym kończy się popularyzacja tej książki. Mogło być to spowodowane słabą znajomością języka angielskiego polskich historyków (tak to tłumaczy Jerzy Łojek), ale innym powodem mogła być też, co wg. mnie jest o wiele istotniejsze, zbieżność wielu ocen Lorda z opinią Askenazego, a w tamtym okresie konflikt Szymona Askenazego z Bronisławem Dembińskim, którego autorytet w opinii publicznej był większy i powszechnie uznanwany. Przez to skojarzenie, praca Lorda mogła nie być do końca traktowana poważnie i wiarygodnie. Myślę, że trzeba będzie przewertować prasę z tego okresu, aby zorientować się w tych wektorach i tendencjach politycznych aby lepiej to zrozumieć i pokazać. Może uda mi się to nakreślić w miarę dostępnego materiału w kolejnych wpisach.
Komisja, której wyniki pracy tak zaniepokoiły Romana Dmowskiego, została powołana do życia przez Woodrowa Wilsona 19 września 1917. Zorganizowanie tego zespołu, który otrzymał nazwę "The Inquiry", przypadło bliskiemu przyjacielowi prezydenta USA - Edwardowi Mandell House'owi. Początkowo ekspertem do sprawy Rosji i Polski był A. C. Coolidge, ale po kilku miesiącach ustąpił miejsca swojemu uczniowi, który od 1 maja 1918 jest już kierownikiem sekcji Europy środkowo-wschodniej.
30 listopada 1918 roku powołany zostaje w skład delegacji amerykańskiej na konferencje pokojową w Paryżu jako doradca w sprawach Rosji i Polski. Tutaj urwę i sprawę konferencji przedstawie we wpisie następnym, wrócę natomiast do Polaków pracujących z Lordem. O prof. Zwierzchowskim na dziś jeszcze nic nie znalazłem, natomiast w 1921 roku ukazało się tłumaczenie Jana Kasprowicza odczytów prof. Lorda na temat Polski, do którego wstęp napisał prof. Arctowski. Całość liczy sobię trochę ponad 40 stron, niestety nie ma tego w internecie, jest natomiast dostępne w kilku bibliotekach uniwersyteckich, np. w Łodzi, gdzie chciałbym się po nie pofatygować, gdy tylko czas, pogoda i środki, lub inne imponderabilia jakby to Jerzy Urban powiedział, pozwolą. Na koniec zostawiam link do dwóch map Polski, które zostały nakreślone w komisji House'a.
http://adwar.pl/poland_01.jpg
http://adwar.pl/poland_02.jpg
